Trang chủ

Lịch là hệ thống tổ chức thời gian thành những đơn vị có trật tự như ngày, tuần, tháng và năm, giúp con người đo lường, ghi nhận và sắp xếp các hoạt động. Lịch được tạo ra dựa trên các chu kỳ thiên văn như chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời (tạo thành các mùa và năm), hay chuyển động của Mặt Trăng quanh Trái Đất (tạo thành các tháng).

Lịch đóng vai trò thiết yếu trong việc:

• Điều phối hoạt động xã hội
• Lập kế hoạch cho tương lai
• Ghi nhận sự kiện quá khứ
• Xác định thời điểm lễ hội, ngày nghỉ
• Tạo khung thời gian thống nhất cho giao tiếp

Các loại lịch chính bao gồm dương lịch (dựa vào Mặt Trời), âm lịch (dựa vào Mặt Trăng), và âm dương lịch (kết hợp cả hai), mỗi loại đều phản ánh nền văn hóa và nhu cầu của các xã hội đã tạo ra chúng.

Dương lịch (lịch Gregorian) là loại lịch phổ biến nhất hiện nay, được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới làm chuẩn quốc tế cho hoạt động chính trị, thương mại, khoa học và giao tiếp quốc tế. Hầu hết các quốc gia đều dùng dương lịch làm lịch chính thức cho mục đích hành chính và điều hành xã hội.

Trong khi đó, âm lịch hoặc âm dương lịch vẫn được sử dụng song song ở nhiều nước châu Á như Trung Quốc, Việt Nam, Hàn Quốc, Nhật Bản chủ yếu cho các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống và tôn giáo. Các nước Hồi giáo cũng sử dụng lịch Hijri (lịch âm thuần túy) cho các hoạt động tôn giáo bên cạnh dương lịch.

Tuy nhiên, dương lịch Gregorian với sự thống nhất toàn cầu và độ chính xác cao vẫn là hệ thống lịch chiếm ưu thế trong đời sống hiện đại.

Dương lịch tính dựa trên chu kỳ của Trái Đất quay quanh Mặt Trời, với một năm có 365,25 ngày. Một năm dương lịch thông thường có 365 ngày, chia thành 12 tháng có độ dài khác nhau (28-31 ngày). Để bù đắp 0,25 ngày dư mỗi năm, dương lịch thêm ngày nhuận vào tháng 2 của năm nhuận (mỗi 4 năm một lần), ngoại trừ năm tròn thế kỷ không chia hết cho 400. Dương lịch hiện đại (lịch Gregorian) được áp dụng từ năm 1582, thay thế lịch Julian trước đó, giúp đồng bộ chính xác hơn với các mùa thiên văn.

Âm lịch tính dựa trên chu kỳ của mặt trăng, với một tháng kéo dài khoảng 29,5 ngày (từ trăng mới đến trăng mới). Một năm âm lịch thông thường có 12 tháng (354 ngày), ngắn hơn năm dương lịch khoảng 11 ngày. Để điều chỉnh sự chênh lệch này, âm lịch thêm tháng nhuận theo quy tắc đặc biệt (thường là 7 tháng nhuận trong 19 năm). Ngày đầu tháng là ngày không nhìn thấy trăng (sóc), ngày 15 thường là ngày trăng tròn (rằm). Âm lịch Việt Nam còn tính theo can chi (60 năm một chu kỳ) và điều chỉnh theo múi giờ UTC+7.

Lịch vạn niên là một hệ thống lịch đặc biệt được thiết kế để sử dụng trong thời gian dài (thậm chí là “vạn niên” – mười ngàn năm) mà không cần thay đổi. Đây là loại lịch kết hợp cả yếu tố của dương lịch và âm lịch, cho phép người dùng tra cứu thông tin về ngày, tháng theo cả hai hệ thống lịch này.

Đặc điểm chính của lịch vạn niên bao gồm:

1. Hiển thị song song hai hệ thống lịch: Cho biết ngày tháng dương lịch tương ứng với ngày tháng âm lịch và ngược lại.
2. Cung cấp thông tin phong thủy: Bao gồm can chi, ngày hoàng đạo/hắc đạo, giờ tốt/xấu, và các yếu tố phong thủy khác.
3. Thông tin thiên văn: Hiển thị pha của mặt trăng, giờ mặt trời mọc/lặn, và các hiện tượng thiên văn đáng chú ý.
4. Tính toán tự động các năm nhuận: Cả trong âm lịch và dương lịch, đảm bảo độ chính xác lâu dài.
5. Hỗ trợ văn hóa truyền thống: Đánh dấu các ngày lễ, tết, các sự kiện văn hóa quan trọng theo âm lịch.

Ngày nay, lịch vạn niên phổ biến ở dạng số (trên website, ứng dụng di động) nhiều hơn là dạng in truyền thống. Nó đặc biệt quan trọng trong các nền văn hóa châu Á, nơi âm lịch vẫn đóng vai trò quan trọng trong đời sống hàng ngày và các hoạt động văn hóa, tâm linh.